Επιστολή ΠΕΕΕΣ στην υπουργό παιδείας
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΕΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΒΜ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΕΣ
Τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί ο όρος Δια Βίου Μάθηση. Προωθείται με πολύ έμφαση από την ΕΕ ως ατμομηχανή της αναβάθμισης της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό θεωρείται το σημαντικότερο κεφάλαιο ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών χωρών.
Έχει γίνει αποδεκτή η σημασία της ελεύθερης πρόσβασης όλων των ενηλίκων, σε διάφορα στάδια της ζωής τους, σε γνώσεις επαγγελματικές, ανθρωπιστικές, καλλιτεχνικές, ή ό,τι άλλο θα τους έδινε την ολοκλήρωση της προσωπικής και της επαγγελματικής τους ταυτότητας.
Αυτός ο ρόλος της μάθησης στο παρελθόν καλύπτονταν με συγκεχυμένο στόχο είτε από την επαγγελματική εκπαίδευση, τα ΙΕΚ, τα ΚΕΚ, αλλά κυρίως από φορείς όπως τα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών, ή φιλανθρωπικούς φορείς όπως ΧΕΝ, ΧΑΝ, κτλ
Κατέληγε κανείς στο τέλος να έχει αποκτήσει γνώσεις που θα μπορούσε ίσως να χρησιμοποιήσει και επαγγελματικά, αλλά αυτές δεν αποδεικνύονταν.
Βλέπουμε τώρα ότι το Υπουργείο ακολουθώντας και την επιταγή της ΕΕ έχει υιοθετήσει αυτήν την σημαντική θέση για τη Δια Βίου Μάθηση, και την πιστοποίηση των γνώσεων.
Φαίνεται αποφασισμένο να υλοποιήσει τις οδηγίες και την φιλοσοφία της Ευρωπαϊκής Προκήρυξης.
Στην δημόσια διαβούλευση του το Υπουργείο, με το κείμενο:
ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Συνοψίζει:
– Είναι σαφής η υστέρηση μας ακόμα και από τις, λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στην Ευρώπη στην απορρόφηση των προγραμμάτων και στην διάχυση τους στον ευρύ πληθυσμό.
Έτσι βγαίνει περίτρανα το συμπέρασμα ότι με πολιτικές, που, από το 1991, μας οδηγούν να υλοποιήσουμε αυτό που τότε ονομάζονταν κατάρτιση, μέσα από φορείς όπως ΙΕΚ, ΚΕΚ κτλ. , έχουμε καταφέρει να έχουμε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα απορρόφησης σε ποσοστό πληθυσμού, δηλαδή 2.9% λίγο επάνω από την FYROM, Τουρκία κτλ. και αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω:
της μορφής αποκλεισμού συμμετοχής εκπαιδευομένων και κυρίως παρόχων, που ο σχεδιασμός των πολιτικών αυτών δημιουργούσε,
της έλλειψης ευελιξίας των προγραμμάτων τους,
της έλλειψης ελέγχου των αποτελεσμάτων των στόχων που είχαν τεθεί.
Οι περισσότερες όμως Ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταφέρει να έχουν απορρόφηση μεταξύ 30% και 10%. Εμείς φιλοδοξούμε να επιτύχουμε το 5% μέχρι το 2013 με μεγάλη προσπάθεια. Ας ελπίσουμε ότι θα επιτύχουμε έστω και αυτό το λίγο.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΔΙΑΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΒΜ
Με φόντο τα τωρινά μεγάλα οικονομικά προβλήματα και τα αναπτυξιακά αδιέξοδα που προκύπτουν, η ανάγκη για ευρεία διάχυση της ΔΒΜ και η στήριξη των πεπειραμένων παρόχων, που εκπροσωπούν τα ΕΕΣ, γίνεται επιτακτικότερη από ό,τι έμοιαζε όταν οι στόχοι για την Δια Βίου Μάθηση τίθονταν από την ΕΕ.
Γνωρίζουμε εμείς σαν ΕΕΣ καλύτερα από κάθε άλλον πόσο μεγάλο, πραγματικά τιτάνιο, είναι αυτό το έργο, που το Υπουργείο οραματίζεται, και κυρίως λόγω της παθογένειας της αντίληψης για την συνεχιζόμενη εκπαίδευση στο καθιερωμένο τυπικό εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η παιδαγωγική γνώση και μεθοδολογία σε τομείς έξω από τους καθιερωμένους στην τυπική εκπαίδευση, είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Η πρόθεση μας είναι να στηρίξουμε κάθε προσπάθεια που θέτει κανόνες και αρχές και βάζει μία τάξη στα θέματα της ΔΒΜ κυρίως των ενηλίκων.
Με βάση τα παραπάνω, και την σαφή θέση των ΕΕΣ στην πορεία της Δια Βίου Μάθησης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα όπου η ευρύτατη εξάπλωση των ΕΕΣ έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην διατήρηση και αποδοχή της διαδικασίας Μάθησης Δια Βίου από το ευρύ κοινό. Το κοινό μας έχει αποδεχτεί και παραδεχτεί ως άμεσα διαθέσιμους στην ανάγκη του αυτή. Αν προσέξουμε αυτήν την διάσταση, ίσως τότε τα στατιστικά στοιχεία που μας δείχνουν τόσο χαμηλά στην διάχυση να μην αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.
Εμείς πιστεύουμε πως το Ελληνικό κοινό απολαμβάνει μεγαλύτερη δυνατότητα απόκτησης γνώσεων από ό,τι νομίζουμε. Σημασία έχει αυτή η δυνατότητα να διατηρηθεί μέσα στην προσπάθεια να μπει μία τάξη, και να μην χαθεί μέσα από καλές προθέσεις.
Χαιρετίζουμε την πρόθεση του Υπουργείου να μην δημιουργήσει συνθήκες αποκλεισμού, και να μην γίνει άμεσα η αιτία να κλείσουν πολλά ΕΕΣ. Είναι απαραίτητο όμως να υπάρξουν και αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες που θα επιτρέψουν τον κλάδο να ανθίσει και το κοινό να επωφεληθεί με τελικό όφελος της πατρίδας μας.
Με αυτό το δεδομένο και επειδή τα ΕΕΣ υπηρετούν τον θεσμό με αγάπη για περισσότερο από 40 χρόνια, θα θέλαμε να έχουμε έναν ανοιχτό και χρήσιμο διάλογο με το Υπουργείο, ώστε να επιτευχθεί ο τελικός στόχος, να μπει μία τάξη στην παροχή της Δια Βίου Μάθησης. Αυτό θα ήταν χρήσιμο να γίνει χωρίς να θιγούν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που διαθέτουν σήμερα τα ΕΕΣ και τα οποία είναι συμβατά με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, όπως:
η ευκολία πρόσβασης σε όλους- επιχειρηματίες και εκπαιδευόμενους,
η ευελιξία των προγραμμάτων σε περιεχόμενο,
η ευελιξία σε χρόνο παροχής
η καινοτόμος προσέγγιση σε εκπαιδευτικές μεθόδους και πρακτικές,
που είναι διαθέσιμες σήμερα μέσα από τα ΕΕΣ.
Πιστεύουμε ότι πρέπει να αξιοποιηθεί η μακρόχρονη εμπειρία των ΕΕΣ, η πραγματική επαφή τους με τους εκπαιδευόμενους και η γνώση των ειλικρινών αναγκών τους.
Είναι δεδομένο ότι ο ενήλικας μάς επιλέγει με καθαρή πρόθεση, και όχι γιατί θα εισπράξει κάποιο βοήθημα ή επίδομα, αλλά γιατί πραγματικά θέλει να αυξήσει τις γνώσεις του και τα προσόντα του.
Θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε το Υπουργείο στην ταξινόμηση των κατηγοριών προγραμμάτων, στην αξιολόγηση των προγραμμάτων, στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εκπαίδευσης και σε διάφορα άλλα στάδια της διαδικασίας εκπαίδευσης.
Θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε, ώστε να συμμετέχουμε όλοι στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού μοντέλου διαφορετικού από αυτό που πιθανόν απομάκρυνε τους εκπαιδευόμενους από τις δραστηριότητες της ΔΒΜ.
Αυτές οι ανάγκες μπορούν να αντιμετωπιστούν, εάν δοθεί η ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους της ελεύθερης επιλογής παρόχου εκπαίδευσης κάνοντας χρήση ενός ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ (ΑΛΕΜ). Αυτό πιστεύουμε πως πρέπει να καθιερωθεί και στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Έχουν γίνει πολλά πιλοτικά προγράμματα σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες, όπου εξήχθησαν και ποικίλα συμπεράσματα. Αυτά οδήγησαν σε προσαρμογές ανάλογες με τις ιδιομορφίες της κάθε χώρας.
Σε αυτές εφαρμόστηκε μετά από πιλοτικά προγράμματα η εφαρμογή του ΑΛΕΜ για κάθε ενδιαφερόμενο, και σε γενικές γραμμές το συμπέρασμα ήταν πως το 90% των συμμετεχόντων είχαν ωφεληθεί από την συμμετοχή τους στα προγράμματα αυτά. (Βλέπε σχετικό κείμενο παρακάτω)
[Irrespective of the negative experiences with vouchers and ILAs (Individual Learning Accounts), satisfaction with the courses undertaken is comparatively high in all countries. Participants’ expectations were met or exceeded by 91% of English further training and 90% of participants in the Dutch pilot projects were also satisfied with the courses. Only 10 % found them too easy, cursory or too general, or complained of courses being too difficult and too theoretical. Similar satisfaction levels have also been achieved in other countries.]
CEDEFOP Panorama Series; 163, Individual learning accounts, 2009, p.18.
Με βάση τα παραπάνω και τις εμπειρίες από αυτά τα πιλοτικά προγράμματα, θα πρέπει να γίνει ταξινόμηση και καταγραφή των παρόχων εκπαίδευσης, και αξιολόγησης των προγραμμάτων που παρέχουν, και όχι επιβολή σύνθετων κτιριακών προδιαγραφών. Αυτές δημιουργούν συνθήκες αποκλεισμού, και έχουν γίνει παροιμιώδη οχήματα αποκλεισμού μεγάλων και επιτυχημένων παρόχων εκπαίδευσης στο παρελθόν.
Κακές πρακτικές που θα μπορούσαν να προκύψουν, μπορεί πολύ εύκολα να διαπιστωθούν και να είναι αυτές οι αιτίες απομάκρυνσης και ξεκαθαρίσματος των κακής ποιότητας παρόχων. Ας είναι για μία φορά η ποιότητα που θα ορίζει τη συμμετοχή και όχι τα ντουβάρια. Σίγουρα και οι χώροι παίζουν τον ρόλο τους, σήμερα όμως το κοινό είναι απαιτητικό και αποζητάει περιβάλλον αναβαθμισμένο. Κοινό και ποιότητα ας είναι ο κοινός μας κριτής.</stron >
Και όπως έχει φανεί στην μελέτη της ΕΕ στο συμπέρασμα των πιλοτικών προγραμμάτων.
Τα ΑΛΕΜ είναι η ευκαιρία των εκπαιδευομένων να έχουν την ελεύθερη επιλογή προγραμμάτων και παρόχων. Έτσι θα αυξηθεί ο θεμιτός ανταγωνισμός για ποιότητα, που θα μας ανεβάσει όλους στον δρόμο για την ανάπτυξη.
(Βλέπε συμπέρασμα μελέτης CEDEFOP παρακάτω)
[ Conclusions and the way forward
Peter Szovics
To increase freedom of choice for individuals, make learning providers more responsive to learners’ needs and to influence positively attitudes and motivation towards personal development and participation in training: these are just some of the reasons (See Policy objectives below) why many EU Member States have already tried pilot individual learning accounts (ILAs).
ILAs allocate money to individuals to purchase training. The different types of schemes are discussed below. However, irrespective of the type of scheme, ILAs are part of the trend in recent years to shift away from simply financing training providers to a more demand-led approach that finances learners who decide themselves on the training they want. The aim is to create a market for education and training and encourage innovation, flexibility and responsiveness among competing providers. The idea is that financing learners will also promote investment in subjects prioritised by learners themselves, bringing greatest advantage to learners and responding to labour-market needs. However, with freedom of choice also comes responsibility and many ILAs include a joint financing element that shares training costs between different partners.
By providing incentives for individuals through choice and a financial contribution from the State, a third party or both, the aim is to increase participation in learning.
Policy objectives for ILAs
Policy objectives vary according to country and the particular scheme reviewed. Examples include:
• increase the freedom of choice for individuals;
• make learning providers more responsive to trainee needs;
• influence positively attitudes, motivation, personal development and participation in training;
• help create a market for education and training by fostering innovation, flexibility and responsiveness among competing providers;
• promote investment in learning to focus on priority subjects that bring the greatest
advantage to learners;
• share training costs between different partners;
• encourage transparency in allocation of education and training resources. ]
CEDEFOP Panorama Series; 163, Individual learning accounts, 2009, p.108.
Όπως όλα τα παραπάνω υποδεικνύουν, έχουμε ήδη χάσει σημαντικό χρόνο, όταν άλλες χώρες έχουν ήδη κάνει τα πιλοτικά τους προγράμματα και έβγαλαν συμπεράσματα για πολιτικές διαρκείας στην ΔΒΜ.
Είναι επιτακτικά επείγον να ξεκαθαρίσουν οι προθέσεις του Υπουργείου, με πυξίδα την μέγιστη απορρόφηση και ωφέλεια του κοινού, από τον σχεδιασμό της υλοποίησης των προγραμμάτων της ΔΒΜ, ώστε να μην βρεθούμε πάλι στις τελευταίες σειρές των Ευρωπαϊκών στατιστικών, και στον ευτελισμό της χώρας μας.
Στην επιτυχία αυτού του οράματος, τα ΕΕΣ είναι έτοιμα και πρόθυμα να βοηθήσουν και να συνεισφέρουν.
Για το ΔΣ της ΠΕΕΕΣ
Πρόεδρος Γενικός Γραμματέας
Αναστασία Βουγιούκα Κώστας Αναγνωστάκης